بیش فعالی
اختلال نقص توجه _ بیش فعالی :
(ADHD) در کودکان با تحرک زیاد و توجه پایین خود را نشان می دهد. انرژی زیاد و تحرک بالای کودکان بیش فعال سبب دردسرهایی برای کودک، والدین و کادر مدرسه می شود. کودکان بیش فعال معمولا تمامی انرژی خود را صرف جنب و جوش می کنند، تا جایی که دیگر توان و زمانی برای کارهای دیگرندارند، از طرفی در برخی از این کودکان نقص توجه نیز دیده می شود؛ از همین رو لازم است بعد از تشخیص و شناسایی علائم بیش فعالی، برای درمان کودک بیش فعال خود اقدام کنید، تا از بروز پیامدها و عواقب بعد از آن در دوره های بعدی زندگی پیشگیری شود.
انواع بیش فعالی:
نوع اول: اختلال بیشفعالی
- دست و پای بیقرار، غالباً با دستهای خود بازی میکنند و آنها را حرکت میدهند.
- افراد بیش فعال اصولاً برای مدت طولانی نمیتوانند جایی بنشینند و باید حتماً حرکت کنند، ترک صندلی یا ترک محل نشستن از نشانههای بیش فعالی است.
- اصطلاحاً بالا رفتن از دیوار راست که خود نشانه پر انرژی بودن کودک است اگر از حدی فراتر رود میتواند از نشانههای بیش فعالی فیزیکی باشد.
- نوعی دیگر از بیش فعالی، در تولید سر و صدا نمایان میشود، افرادی که دارای نوع اول بیش فعالی هستند نمیتوانند بی سر و صدا یک جا بنشینند، آنها حتماً باید مدام از خود سر و صدا در بیاورند.
- افراد بیش فعال همیشه در حال حرکت و راه رفتن هستند که قسمت عمدهای از این حرکتها از روی سرگردانی هست.
- افراد بیش فعال به دلایل مختلف ذهنی پرکار دارند که این پرکاری خود را در زیاد حرف زدن نمایان میکند.
- افراد بیش فعال اصلاً تحمل انتظار ندارند به عنوان مثال قبل از پایان سؤال، جواب میدهند.
- افراد بیش فعالی تخریبگرند و از این کار لذت میبرند، حتی اگر کودکی که بیش فعال است را در سن ۳۰ سالگی مشاهده کنید باز هم اصلاً به بهبود زندگی توجهی ندارد.
- بدون فکر و بدون توجه به عواقب، کارشان را انجام میدهند.
نوع دوم: اختلال کمتوجهی
- دچار اشتباه میشوند اما فقط از روی بی دقتی
- در تمرکز کردن و توجه به یک موضوع بیش از ۵ دقیقه مشکل دارند،
- افراد بیش فعال اصلاً به صحبتهای فرد مقابل گوش نمیکنند آنها تظاهر به گوش دادن میکنند،
- افراد بیش فعال در هنگام ناراحتی از خود عکسالعملهای سریع نشان میدهند، به عنوان مثال در هنگام گوش کردن ناگهان سر خود را برمیگردانند،
- در برنامهریزی و سازماندهی برنامهها هیچ استعدادی ندارند،
- اغلب به صورت کاملاً غیرعمدی لوازم و داراییهای خود را گم میکنند،
- افراد بیش فعال به دلیل ذهن جهندهشان از این شاخه به آن شاخه، بسیار فراموشکارند،
- با کوچکترین محرکی مثل بوق ماشین یا صدای تیک تاک ساعت حواسشان پرت میشود،
- دستورهای داده شده را پیروی نمیکنند (درک دستور ندارند).
انواع کودکان بیش فعال:
بیش فعالی دارای ویژگی های بارزی است که شامل پرتحرکی، کمبود توجه و تمرکز، بروز اعمال ناگهانی و غیرقابل پیش بینی می شود. این اختلال سه نوع است؛
اختلال اول: در گونه اول که کودک فقط در توجه و تمرکز مشکل دارد.
اختلال دوم: در نوع دوم فقط پرتحرکی دیده می شود و بالاخره نوع ترکیبی که کودک هم پرتحرک است و هم مشکل توجه و تمرکز دارد این اختلال در کودکان دبستانی و در پسرها سه تا پنج برابر شایع تر از دختران است و بیشتر در پسران اول خانواده مشاهده می شود.
اختلال سوم: معمولا اختلال از سه سالگی به بعد تشخیص داده می شود. کودکان مبتلا در دوره شیرخواری اکثرا پرتحرک هستند و دست ها و پاهای خود را زیاد حرکت می دهند؛ کم خواب، کم غذا هستند و زیاد گریه می کنند.
دلایل بیش فعالی:
علت به وجود آمدن بیش فعالی احتمالا ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. احتمالا این کودکان در بخش های مربوط به توجه و تمرکز در مغز دچار نقص جزئی هستند. از عواملی که می توانند در بروز این اختلال موثر باشند سیگار کشیدن و یا مصرف الکل در دوران بار داری توسط مادر است.
حتی استنشاق تحمیلی دود سیگار توسط مادر باردار، باعث اختلال در رفتار کودک می شود. استرس مادر هم با این موضوع ارتباط دارد. تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده باینگر این است که این اختلال معمولا در خویشاوندان نزدیکاین افراد هم وجود دارد.
مسمومیت ناشی از سرب حاصل از دود اتومبیل و آلودگی هوا، غذاهای محتوی مواد افزودنی مثل شیرین کننده های مصنوعی و یا رنگ دهنده های خوراکی، مواد جلوگیری کننده از فاسد شدن غذا که در بعضی از غذاهای آماده وجود دارد، نیز در ایجاد این اختلال سهیم هستند.
در صورت بی توجهی به کودکان بیش فعال و معالجه نشدن آنها احتمال اینکه این افراد در آینده به افسردگی مبتلا شوند و یا در نوجوانی رفتارهای ضد اجتماعی و گاه بزهکارانه داشته باشند زیاد است. بنابراین به والدین توصیه می شود که حتما در دوران کودکی برای معالجه فرزند خود اقدام کنند. این بیماری دردوران مدرسه بیشتر مشکل آفرین می شود زیرا کودک تمرکز کافی برای گوش دادن به درس ندارد و مدام برای بیرون رفتن از کلاس اجازه می خواهد. این بچه ها نمی توانند آرام روی صندلی بنشینند، معمولا پرحرف هستند و مدام سر کلاس با دوستان خود حرف می زنند و این موضوع باعث می شود از لحاظ تحصیلی با مشکل مواجه باشند.
والدین باید به رفتار کودکان خود دقت داشته باشند و تنها در صورتی که مجموعه از این نشانه ها را در مدت طولانی مشاهده کردند با یک متخصص مشورت کنند. در غیر اینصورت نمی توان به هر کودک پرتحرک برچسب بیش فعالی زد.
رژیم غذایی کودک بیش فعال:
این رژیم شامل غذاهایی است که می خورید و مکمل های غذایی که ممکن است مصرف کنید. در حالت ایده آل، عادت های غذایی شما به بهبود عملکرد مغز کمک می کند و علائم را کاهش می دهد، مانند بی حوصلگی و عدم تمرکز. شما ممکن است در مورد این گزینه هایی که می توانید بر روی آن تمرکز داشته باشید بشنوید:
تغذیه عمومی
فرض این است که برخی غذاهائی که می خورید ممکن است علائم شما را بهتر یا بدتر کند. ممکن است بعضی از چیزهایی که می خورید باعث بهبود علائم شما نشوند.
رژیم مکمل:
با استفاده از این برنامه، ویتامین ها، مواد معدنی یا سایر مواد مغذی را اضافه کنید. ایده این است که این مواد مغذی را نمی توانید از طریق آنچه می خورید دریافت کنید.
باید ها و نباید های رژیم غذایی کودک بیش فعال:
رژیم های بیش فعالی زیاد مورد تحقیق قرار نگرفته اند. داده ها محدود است و نتایج ترکیب می شوند. با این حال، بسیاری از متخصصان سلامت فکر می کنند که آنچه که می خورید و نوشیدید ممکن است در کمک به نشانه ها نقش داشته باشد. یکی از متخصصان، ریچارد سون، MD، می گوید که آنچه برای مغز مفید است، احتمالا برای بیش فعالی خوب است. ممکن است بخواهید موارد زیر را بخورید:
رژیم غذایی با پروتئین بالا
لوبیا، پنیر، تخم مرغ، گوشت و آجیل می تواند منبع خوبی از پروتئین باشد. خوردن این نوع غذاها در صبح و برای تنقلات بعد از مدرسه مفید است. این مواد غذایی ممکن است به بهبود تمرکز کمک کند و احتمالا باعث می شود داروهای بیش فعالی به مدت طولانی عمل کند.
مصرف کمتر کربوهیدرات ساده
کاهش این غذاها: آب نبات، شربت ذرت، عسل، شکر، محصولات ساخته شده از آرد سفید، برنج سفید و سیب زمینی بدون پوست.
کربوهیدرات های پیچیده تر
اینها کربوهیدارت های خوب هستند. مصرف سبزیجات و برخی از میوه ها، از جمله پرتقال، نارنگی، گلابی، گریپ فروت، سیب و کیوی. این نوع غذا را در شب بخورید و ممکن است به خواب شما کمک کند.
اسیدهای چرب امگا ۳ بیشتر
می توانید امگا ۳ را در تن ماهی، ماهی قزل آلا و دیگر ماهی های سفید سرد پیدا کنید. گردو، آجیل برزیلی، و روغن زیتون و کلزا نیز غذاهای است که دارای امگا ۳ است. شما همچنین می توانید مکمل اسید چرب امگا ۳ را مصرف کنید. FDA یک ترکیب امگا را به نام Vayarin به عنوان بخشی از استراتژی مدیریت بیش فعالی تایید کرده است.
راهکارهایی برای والدین:
در ایران تاکنون پنج بازی درمانی با نامهای ببین و بگو (برای بهبود نقص توجه)، صورتهای فضایی (برای بهبود نقص توجه)، مجموعه بازی کنترل خشم (برای بهبود کنترل تکانشگری و مدیریت هیجان خشم)، مجموعه بازی خویشتنداری (برای بهبود کنترل تکانشگری و مدیریت هیجانات) و کودک توانا (برای کاهش ترس از تزریق در کودکان مبتلا به دیابت نوع ۱) برای کمک به بهبود بیماریهای کودکان و نوجوانان به صورت علمی طراحی و تولید شدهاند.
برای کودک برنامهریزی کنید. کودک مبتلا به این اختلال در محدودهٔ قوانین بهترین عملکرد را دارد. برای هر روز از قبل برنامهریزی کنید و این برنامه را در جایی که کودک بتواند ببیند آویزان کنید. هرچه این برنامه دقیق تر باشد، محدودیتهای بیشتری برای کودک ایجاد میکند تا بهتر رفتارش را کنترل کند.
محیط را ساده و ساکت کنید. در محیط شلوغ، کودک شما به راحتی تمرکزش را از دست میدهد و تحریک پذیر میشود بهطور کلی سرو صدای خانه را کم کنید.
آموزش تماس چشمی به کودک. وجه مشترک این گونه کودکان این است که نمیتوانند برای مدت طولانی به کسی که در حال صحبت است نگاه کنند. از این بازی استفاده کنید تا مهارت تماس چشمی را در کودک ایجاد کنید: بازی «نگاهتو برنگردون»، بدین ترتیب است که شما و کودکتان به چشمان یکدیگر خیره شوید. هر کس زودتر خسته شد و نگاهش را برگرداند بازنده است. زمان خیره شدن را ثبت کنید و هر بار که کودک بتواند نگاهش را بیشتر ثابت نگه دارد، او را تحسین کنید.
استفاده از ساعت زنگ دار. برای افزایش مدت زمانی که کودک میتواند آرام بنشیند از این وسیله استفاده کنید. از کودک بخواهید بکوشد تا ساعت را شکست دهد. اگر میخواهد تکلیف مدرسه اش را در زمان کوتاهتری تمام کند، از او بخواهید یک هدف زمانی تعیین کند. برای نمونه: «این درس را در ظرف ۵ دقیقه خواهم خواند» سپس به او بگویید ساعت را روی ۵ دقیقه تنظیم و خودش را ملزم کند که ۵ دقیقه بنشیند و آن درس را تمام کند. هر بار که موفق به انجام این کار شد، میتواند یک مرحله جلوتر برود و هدف بعدی اش را تعیین کند و بدین ترتیب، زمان درس خواندن یا انجام تکالیفش را افزایش دهد. در هر مرحله او را تشویق نمایید.
آموزش تسلط بر خود. به کودک بیاموزید که رفتارش را با گفتار شفاهی کنترل کند. وقتی او همراه شماست شروع به انجام کاری بکنید و مدام با خود با صدای بلند چنین حرف بزنید: ” باید حواسم به کاری که دارم میکنم جمع باشه. ” به کودک بیاموزید ابتدا با صدای بلند با خودش صحبت کند و سپس آرام و بی صدا.
ده راهنمای کلی برای نگهداری از کودک مبتلا به ADHD
– او را از نتایج رفتارش آگاه کنید.بازخورد های شما باید بلافاصله بعد از رفتار باشد.
– دادن بازخورد به کودک باید ادامه داشته باشد .
– از پیامد های بزرگ و قدرتمندتر استفاده کنید .
– برای ایجاد ارتباط منطقی تلاش کنید .
– قبل از تنبیه ، کودک را تشویق کنید .
– به جای حرف زدن عمل کنید .
– برای موقعیت های دشوار از قبل برنامه ریزی کنید .
– ناتوانی های کودک را درنظر بگیرید .
– مشکلات یا اختلال فرزندتان را به خود نسبت ندهید .
– با عفو و گذشت رفتار کنید
بازی های مناسب برلی کودکان Adhd:
* بازی با لیوان آب
یک لیوان آب سرخالی به کودک می دهیم و از او می خواهیم مسافت حدود یک متر را با این لیوان برود و برگردد و مواظب باشد که آب از لیوان نریزد. این بازی تمرکز و برقراری، حفظ تعادل بین دست و پا و چشم کودک مان را قوی می کند و باعث می شود که نوشتن از روی کتاب برای کودک آسان شود. بعد از چند روز، به یک مرحله سخت تر می رویم و از کودک می خواهیم که با همان لیوان آب از سه یا چهار پله بالا و پایین برود.
* بازی با برگ کاغذ
برای افزایش تمرکز در خوب گوش دادن و نوشتن دیکته، در کودکانی که این اختلال را دارند، می توانیم از یک بازی استفاده کنیم؛ به این ترتیب که یک برگه کاغذ جلوی دهان مان می گیریم و کلمه ای را به آرامی می گوییم و از کودک بخواهیم آن کلمه را به ما بگوید. دلیل کاغذ گرفتن جلوی دهان، جلوگیری از لب خوانی کودک است. اگر لب خوانی کند، دیگر توجه و دقتی به خوب گوش دادن نمی کند.
راه رفتن روی جدول
با کودک خود به کوچه بروید و از او بخواهید مسافتی را روی جدول کنار کوچه یا خیابان راه برود و دست های خود را باز نگه دارد؛ این بازی کمک زیادی به حفظ تعادل بدن و تمرکز او دارد.
بازی فوت کردن شمع
از کودک می خواهیم شمعی را که روشن کرده ایم فوت کند، بدون خاموش شدن شعله، یعنی فقط شعله شمع حرکت کند ولی خاموش نشود. این بازی هم ممکن است مثل بازی های دیگر برای بچه ها سخت باشد ولی کودک شما با تمرین و تشویق موفق به انجامش می شود.
بازی با توپ تخم مرغی
یک توپ تخم مرغی را روی میزی به طول تقریبا یک متر بگذارید. خود شما در یک طرف میز و کودک تان سمت دیگر میز بنشینید و این توپ را با کمک فوت کردن به سمت مقابل هدایت کنید؛ طوری که توپ به جای دیگری نرود و اگر هم رفت، با کمک فوت آن را به مسیر درستش برگردانید.
افراد مشهور مبتلا به بیش فعالی:
امینم
مایکل فلپس
آدام لوین
جاستین تیمبرلیک
پاریس هیلتون
اما واتسون
هوی مندل
کارینا اسمیرنوف
جوینر لوکاس
لئوناردو داوینچی
آلبرت اینشتین
منابع:
- ماهنامه سپیده دانایی
- https://www.healthline.com/health/adhd#causes
- https://en.wikipedia.org/wiki/Attention_deficit_hyperactivity_disorder
- ADHD: دانستنیهای ضروری برای والدین و معلمان
- ADHD: دانستنیهای ضروری برای والدین و معلمان
- مؤلف: ساندرااف ریفناشر: تبلورمترجمان: فرشته عظیمیپور، رضا رستمی، ثنا نوری مقدم
- ۱۰۰ پرسش و پاسخ درباره اختلال نقص توجه بیشفعالی (ADHD) کودکان و نوجوانان – راس ناس – فرن لونتال- مترجم سجاد بشرپور – سمیه دانشور – روحالله حیدری
روانشناس و مشاور خانواده : ۰۲۱۲۲۲۵۲۲۸۳ ☎️ دکتر فرخی
رواتشناس و مشاوره خانواده, روانشناس و مشاوره زناشویی, روانشناس و مشاوره جنسی, روانشناس و مشاوره ازدواج, روانشناس و مشاوره کودک و نوجوان, مشاوره کودک و نوجوان, مشاوره رشد و تربیت جنسی, مشاوره رشد و خلاقیت کودکان, مشاوره جنسی، مشاوره ازدواج و طلاق, مشاوره استحکام خانواده, مشاوره زناشویی, مشاوره خانواده
دیدگاهتان را بنویسید