هوش و خلاقیت
بسیاری از افرادی که به معماری گرایش داشته اند و دارای هوش فضایی اند، گاهی به هنر و خصوصاً سینما و فیلم سازی کشیده میشوند که این تفکری چند بعدی است و دقیقاً با مهارت و هوش فضایی هماهنگی دارد. در جامعه ما نیز این افراد زیادند. شهید آوینی، داود میرباقری و… نمونه هایی از این افرادند.
مهارتهای طبیعی، آخرین اضافات گاردنر به نظریه هوشهای متعدد است. گری لارسون، کاریکاتوریست مشهور، مهارتهای طبیعی بی نظیری دارد. لارسون در دوران کودکی اش علاقه وافری به علم و طبیعت داشت؛ ولی به جای آن که به دنبال این رشته برود، علاقه اش را در کاریکاتورهایش بروز داد و جالب این که گواه مهارتهای طبیعی لارسون این است که زیست شناسان نام برخی از گونه های جانوری را از کاریکاتورهای او گرفته اند.
نکته حائز اهمیت این است که گر چه او فعالیت جایگزینی را انتخاب کرد، اما ذوق تخصصی او باعث خلق آثار میشد که گرایش به هوش او داشت و استفاده کنندگان از آثارش نیز بیانگر این موضوع میباشند.
گاردنر معتقد است که آرامش، مطالعه آثار ارزشمند و منطقی، فلسفی، ادبی، بالنده و دوری از آثار مخرب و تعدیل لذتها، ظهور و بروز این قوای ذهنی، استعدادها و هوشها را دو چندان میکند.
همچنین طی تحقیقات گاردنر صدمه مغزی، به این هوشها آسیب میرساند. هر یک از این هوشها، مستلزم وجود مهارتهای شناختی خاصی هستند و هر یک در آدمهای سرآمد و عقب ماندگان ذهنی یا مبتلایان به گوشه گیری، برجسته میشوند.
اخیراً در آموزشهای مدرسه ای و دانشگاهی به نظریه گاردنر توجه شده و برنامه آموزشی و آزمایش طرح طیف مهارتها و توانمندیهای ذهنی با این ایده شروع میشود که هر دانش آموزی در یک یا چند حوزه، توانمندی بالایی دارد.
آیا آدمها هوش عمومی و قوای ذهنی متفاوتی دارند؟
چارلز اسپیرمن معتقد بود که آدمها دارای هوش عمومی۲ و هوشهای اختصاصی۳ میباشند؛ اما نظریه هوشهای هشتگانه گاردنر این مسئله را عمیقتر مطرح ساخت و به طور کلی اختلاف نظر در مورد وجود یا عدم وجود برخی جنبه های هوش عمومی وجود دارد و اختلاف نظر در مورد ماهیت هوشهای اختصاصی نیز ادامه دارد.
یکی از ویژگیهای عمده تعدد یا عمیق بودن هوش و قوای ذهنی افراد، ظهور خلاقیت۴ است.
خلاق بودن چیست؟ خلاقیت، نوین، متفاوت و حتی غیرمعمول فکر کردن و رسیدن به راههای نامتعارف است.
نباید فراموش کنیم که هوش و خلاقیت، یکی نیستند؛ از این جهت، بسیاری آدمهای باهوش گاهی چیزهایی تولید یا عرضه میکنند که لزوماً نوین نیستند. همچنین گاهی آدمهای بسیار خلاق به حرف جمع گوش نمیکنند؛ ولی آدمهای بسیار باهوش، اغلب دنبال خشنود کردن جمع هستند.
آدمهای خلاق، اغلب متفکران واگرا هستند. در تفکر واگرا، فرد برای یک سؤال، جوابهای زیادی تولید میکند. اگر بخواهیم قضیه هوش و خلاقیت را بیشتر باز کنیم، باید بگوییم که خلاقیت زاییده هوش است و این قاعده حاصل میشود که اکثر خلاقها باهوشند؛ ولی اکثر باهوشها خلاق نمیباشند.
«میتوان گفت که شرط خلاقیت، هوش است و یا یکی از نشانههای خلاقیت، هوش بالاست».
به زبان سادهتر، ردپا و نشانه وجود هوش، ظهور خلاقیت است.
از این رو، گاهی هوش بالا هست، ولی خلاقیت ظاهر نمیشود و گاهی با ظهور خلاقیت، میتوان هوش بالا را نتیجه گرفت.
مراحل خلاقیت ذهنی
صاحبنظران، خلاقیت را غالباً یک فرایند پنج مرحلهای میدانند که عبارتند از:
۱- آمادگی؛ وقتی غرق مسئله یا موضوع مورد علاقهتان میشوید و کنجکاوی شما تحریک میشود، به سادگی از کنار مسئله رد نمیشوید.
۲- پرورش؛ ایدههایی به ذهنتان خطور میکند و در این مرحله، گاهی بین امور، رابطهای نامعمولی پیدا میکنید.
۳- بینش؛ این همان مرحله «آها» است؛ لحظهای که فرد به ارتباط مراحل پی میبرد و مسئله حل میشود؛ یعنی تمام قطعات پازل کنار هم چیده میشود.
۴- ارزیابی؛ حالا باید تصمیم بگیرید که کدامیک از ایدههایتان باارزش است و ارزش دنبال کردن را دارد.
۵- بسط؛ این، آخرین مرحله خلاقیت و غالباً طولانیترین و سختترین مرحله آن است؛ یعنی باید بتوان آن را تعمیم داد.
ادیسون (مخترع مشهور) میگوید:
خلاقیت یک درصد فکر بکر است و ۹۹ درصد زحمت؛ یعنی خلاقیت گاهی تا یک درصد کافی است؛ ولی برای رسیدن به مرحله ارزیابی، بسط، گسترش و تعمیم، ۹۹ درصد زحمت لازم است.
میهالی، یکی از متخصصین معروف میگوید: پنج مرحله ساختار ذهنی و مهندسی ذهن در مسئله خلاقیت، به خوبی مطرح شده، اما همیشه آدمهای خلاق، این مراحل را با همین ترتیب طی نمیکنند.
به طور مثال، گاهی یک شکل یا نهایت یک محصول را فرد خلاق در ذهن میبیند و حالا به پرورش ایدههایش میپردازد.
در معماران خلاق، این ایده جاری است.
روانشناس و مشاور خانواده : ۰۲۱۲۲۲۵۲۲۸۳ ☎️ دکتر فرخی
رواتشناس و مشاوره خانواده, روانشناس و مشاوره زناشویی, روانشناس و مشاوره جنسی, روانشناس و مشاوره ازدواج, روانشناس و مشاوره کودک و نوجوان, مشاوره کودک و نوجوان, مشاوره رشد و تربیت جنسی, مشاوره رشد و خلاقیت کودکان, مشاوره جنسی، مشاوره ازدواج و طلاق, مشاوره استحکام خانواده, مشاوره زناشویی, مشاوره خانواده
دیدگاهتان را بنویسید